STRATY DEPORTOWANEJ LUDNOŚCI POLSKIEJ
Według dawniejszych ocen polskich, tylko w
trakcie transportu w głąb ZSRR zmarło ok. 10 % deportowanych. Straty ludności
polskiej, która w różnych formach trafiła w głąb ZSRR rozmaicie. Wedle ocen
rządu polskiego z 1941 r. do sierpnia tegoż roku w sumie umrzeć miało 423 tys.
obywateli polskich. Inne szacunki mówiły, iż do 1 października 1942 r. w
więzieniach, obozach i miejscach zesłania zmarło 322 tys. obywateli polskich, a
nadto 93,8 tysiące spośród już uwolnionych w wyniku tzw. amnestii. W 1944 r.
rząd polski szacował straty osobowe obywateli polskich w ZSRR w latach 1940-43
na 270 tys. Przypuszczenie, że roczna śmiertelność wśród więźniów w latach
1940-42 sięgała 30 %, a wśród zesłańców 10-15 %, stało się podstawą twierdzenia,
że w tym okresie zmarło w ZSRR około 900 tys. obywateli polskich.
Zupełnie inaczej problem ten przedstawia
się w świetle dokumentacji radzieckiej. Wynika z niej, że do połowy 1941 r.
spośród deportowanych w lutym 1940 r. zmarły 10864 osoby (7,7%), zaś spośród
deportowanych w czerwcu 1940 - 1855 osób (2,4%). W przypadku deportowanych w
kwietniu 1940 nie dysponujemy tak szczegółowymi danymi statystycznymi, ale
liczbę zgonów w tej grupie można oceniać na nie więcej niż 2,5 %. Śmiertelność
wśród deportowanych w maju i czerwcu 1941 r. była praktycznie równa stratom w
transporcie i poza pociągami zbombardowanymi przez Niemców nie była z pewnością
wyższa niż we wcześniejszych akcjach deportacyjnych. W sumie zatem, od momentu
osiedlenia do połowy 1941 r. liczba zgonów wśród deportowanych nie przekroczyła
prawdopodobnie15 tys.
Jak wielkie były straty osobowe po tzw.
amnestii, określić bardzo trudno. Znaczna śmiertelność miała miejsce w trakcie
przemieszczeń na obszarze ZSRR od jesieni 1941 do lata 1942. Liczne były ofiary
śmiertelne w wyniku chorób epidemicznych i głodu w rejonach koncentracji
ludności polskiej w Uzbekistanie, Kazachstanie i Kirgizji. Ambasada polska
szacowała, że tylko epidemia tyfusu w republikach środkowoazjatyckich od grudnia
1941 r. do czerwca 1942 r. pochłonęła 10 % spośród przebywających tam około 200
tys. obywateli polskich. Wiele przypadków śmierci z chorób, głodu, wycieńczenia
pracą ponad siły notowano praktycznie we wszystkich rejonach, gdzie istniały
skupiska ludności polskiej.
|